Autisme, een handicap?

Het denken en doen van mensen met autisme is anders en dit kan, naast een aantal voordelen, ook hindernissen met zich meebrengen. Voor die hindernissen wordt de term handicap gebruikt.

Het woord handicap stamt uit het Engels en werd meer dan twee eeuwen geleden voor het eerst gebruikt in de paardenrennen. Aan jonge, minder ervaren paarden werd een voorsprong gegeven, terwijl andere, meer ervaren paarden een extra gewicht moesten meedragen om op die manier alle paarden een gelijke kans te geven. De betekenis van de term handicap is nadien buiten de sport gangbaar geworden: een belemmering of hindernis bij het volbrengen van een opdracht.

Een handicap is het resultaat van de confrontatie tussen de mens en zijn mogelijkheden en van de omgeving en haar vereisten. Een handicap is veel meer dan een probleem voor de persoon, het is een sociaal gegeven. Een handicap wordt pas duidelijk in de interactie met de omgeving. Hoe een persoon op een bepaald moment zal functioneren, hangt immers niet alleen van zijn individuele mogelijkheden en beperkingen af, maar ook van de kenmerken, de eisen en de verwachtingen van de omgeving waarin hij vertoeft. Die normen evolueren met de tijd. Hoe de handicap zal worden ervaren dus ook.

Een handicap kan problemen veroorzaken in het dagelijkse leven, in de gezinsactiviteiten, in de vrijetijdsbesteding, in de opvoeding, op het werk … Kortom, in alle levenshandelingen. Een handicap kan tot op zekere hoogte tot afhankelijkheid leiden. Met het oog op hun algemeen welzijn moeten mensen met een handicap ondersteuning krijgen en moet er gezocht worden naar compensatie voor de handicap.

Het gedrag van mensen met autisme stemt niet altijd overeen met de verwachtingen van de samenleving. Het niet voldoen aan die verwachtingen kan in een aantal situaties van het dagelijkse leven tot uiting komen. Autisme beïnvloedt de ontwikkeling van de intellectuele, emotionele, zintuiglijke en motorische functies. Dat heeft gevolgen voor hun communicatie en sociale relaties.

Mensen met autisme zijn niet minderwaardig omdat ze hindernissen ondervinden. Hun manier van denken en doen is ànders dan de onze, niet minder. Ze hebben evenwel het nadeel dat ze in de minderheid zijn: de meeste mensen denken nu eenmaal niet op die manier. Daarom kunnen ze in de samenleving, afhankelijk van de context waarin ze zich bevinden, op een aantal hindernissen botsen.

Door voor de hindernissen die mensen met autisme kunnen ervaren de term handicap te gebruiken, geven we hen de voorsprong die nodig is om gelijke kansen te hebben in onze samenleving. Die voorsprong bestaat erin om wanneer noodzakelijk de omgeving zodanig aan te passen dat mensen met autisme, in hun anders-zijn, volwaardig kunnen meedoen. Zo willen we erop wijzen dat mensen met autisme in een aantal situaties extra ondersteuning nodig kunnen hebben en dat wij de hindernissen in de samenleving moeten verwijderen om hen gelijke kansen en rechten te geven.

Voor alle duidelijkheid, autisme is meer dan een verzameling van problemen. Net omdat mensen met autisme de wereld op een andere manier ervaren kunnen ze een aantal specifieke talenten hebben die een meerwaarde betekenen in de samenleving.  Het komt er dus op aan die bijzondere talenten te benutten bij het uitwerken van hun levensproject.