Executieve functies

In tegenstelling tot de 'theory of mind'-hypothese, kwam de executieve-functiestheorie niet uit de ontwikkelingsliteratuur. Sommige onderzoekers stelden vast dat bepaalde kenmerken van individuen met autisme leken op die van mensen met een specifiek hersenletsel. Bovendien sloten die symptomen - zoals een gebrekkige flexibiliteit, rigiditeit, gebrekkige impulscontrole, enz. - minder goed aan bij de 'theory of mind' hypotese.

Executieve functies of besturingsfuncties zijn denkprocessen die cruciaal zijn bij het plannen van acties en het doelgericht oplossen van een probleem. Ze omvatten ondermeer het stap-voor-stap kunnen plannen, impulscontrole, onderdrukken van voor de hand liggende maar foute reacties, aanpassen van strategieën, georganiseerd kunnen zoeken en zelfmonitoring. Tekorten in deze vaardigheden werden zowel bij volwassenen als bij kinderen met autisme aangetoond en differentieerden hen beter dan 'false belief' taken van normale leeftijdgenoten. Hoewel de denkpiste van een primair tekort in de besturingsfuncties veelbelovend lijkt - o.m. omdat ze naast vele andere aspecten van autisme, ook in staat is om repetitief gedrag te verklaren - heeft ze ook haar beperkingen. Vooral de specificiteit vormt een probleem, omdat executieve functieproblemen bij heel wat klinische groepen worden gerapporteerd, waaronder in eerste instantie ADHD. Bovendien blijken er heel wat verschillende profielen te zijn van executieve functieproblemen en zijn er wellicht personen met autisme die, alvast in testsituaties, geen duidelijke problemen vertonen op dit vlak.