Uitleg over het domein Emotioneel welbevinden

Mensen hebben doorheen het dagelijkse leven, in verschillende situaties met heel wat verschillende emoties te maken. Boosheid, blijheid, verdriet, angst zijn de meest gekende emoties.

Mensen met autisme hebben een even rijk gevoelsleven dan andere mensen. Toch kunnen ze het moeilijker hebben hun emoties te herkennen, te verwoorden en er gepaste reacties op te vinden. Het kan moeilijker zijn te weten hoe intens een bepaalde emotie is waardoor bijvoorbeeld steeds op dezelfde heftige manier gereageerd wordt terwijl anderen net amper reageren op heftige emoties.

Er zijn 8 basisemoties die in elke cultuur voorkomen en op dezelfde manier waarneembaar zijn. Alle nuances die we emoties noemen zijn tot deze basisemoties te herleiden. Wanneer we in de vragenlijsten een basisemotie bevragen gaat dit ook over de nuances van deze emotie. Hier vind je een overzicht:

• Boosheid: woede, furie, verontwaardiging, wrok, toorn, wrevel, verbolgenheid, ergernis, bitterheid, irritatie, vijandigheid, haat, gewelddadigheid, frustratie
• Verdriet: smart, rouw, vreugdeloosheid, zwaarmoedigheid, melancholie, zelfmedelijden, eenzaamheid, bedroefdheid, wanhoop, depressie
• Angst: bezorgdheid, ongerustheid, nervositeit, zorg, wantrouwen, jaloezie, zenuwachtigheid, schrik, fobie, paniek
• Liefde: acceptatie, vriendelijkheid, vertrouwen, aardigheid, toewijding, verliefdheid, adoratie
• Blijheid: vreugde geluk, plezier, opluchting, tevredenheid, vervoering, verrukking, geamuseerdheid, trots, sensueel genot, extase, voldoening, beloning, euforie
• Afkeer: walging, minachting, ontzetting, verachting, misprijzen, verafschuwing, aversie, weerzin
• Verrassing/verbazing: schok, verbijstering, verwondering
• Schaamte: schuldgevoel, verlegenheid, teleurstelling, wroeging, vernedering, spijt, gêne, berouw

Emotioneel welbevinden gaat over zelfbeeld, over begrepen worden door anderen maar ook over anderen begrijpen.

Vaste gewoonten en rituelen kunnen bijdragen tot rust en emotioneel welbevinden maar kunnen ook leiden tot dwang en verslavend gedrag. Hoe je omgaat met veranderingen kan een grote impact hebben op hoe je je voelt.

De effecten van ouder worden op mensen met autisme kunnen een grote rol spelen in het dagelijks functioneren. Lichamelijke veranderingen, veranderingen in dagbesteding en woonsituatie, wegvallen van belangrijke steunfiguren kunnen uitdagingen zijn waar ouder wordende mensen mee te maken krijgen. Het omgaan met deze veranderingen kan bij mensen met autisme meer moeite kosten. Anderzijds kunnen oudere mensen met autisme een goed inzicht hebben in zichzelf en kunnen ze beter weten wat ze nodig hebben om goed te functioneren.

Genderidentiteit of psychologisch geslacht is iemands persoonlijke beleving van zijn of haar gender. Gender verwijst naar de eigenschappen, gedragingen en rolpatronen die een maatschappij voor elk geslacht heeft bepaald.

Het hoge percentage mensen met autisme dat niet in de bestaande man-vrouw-hokjes past, toont volgens onderzoeker Reubs Walsh vooral aan dat genderidentiteit veel minder vastomlijnd is dan veel mensen denken.

In deze vragenlijst komen aspecten aan bod over identiteit, maatschappelijke verwachtingen, rollenpatronen en vrouwelijke/mannelijke eigenschappen. 

Opname in een psychiatrische afdeling wegens sociale en/of psychische kwetsbaarheid kan door mensen met autisme als zeer ingrijpend worden ervaren. Het kan druk zijn op een afdeling, er zijn veel prikkels, het autisme wordt niet altijd goed begrepen en therapieën zijn niet altijd even autismevriendelijk. Met behulp van een vragenlijst kan men de individuele ondersteuningsnoden bundelen.

In de vragenlijsten bekijk je welke emoties je bij jezelf en anderen herkent en hoe je hiermee omgaat. Je kan ook vragenlijsten invullen over gewoonten, rituelen en veranderingen, over ouder worden met autisme en over rolpatronen en genderidentiteit.

Bij extra informatie vind je meer uitleg over dit domein op Participate. Ook getuigenissen, boeken en online informatie over de thema’s binnen dit domein kan je hier vinden.